Topambtenaar Annemarie Küppers (BZK): ‘Data cruciaal bij energie-transitie’

De overheid staat voor een enorme uitdaging om de bestaande bouw in Nederland te verduurzamen.

Annemarie Küppers is afdelingshoofd energietransitie gebouwde omgeving bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Zij benadrukt dat er veel op burgers, bedrijven en instellingen af gaat komen op het gebied van verduurzaming. Datakwaliteit speelt hierbij een cruciale rol.

In de gesprekken over verduurzaming en eisen vanuit de overheid hoor je vaak de termen CSRD (Europese regelgeving voor bedrijfsrapportage over duurzaamheid) en ESG (beoordeelt bedrijven op milieu, sociale verantwoordelijkheid en goed bestuur).

Maar er speelt nog veel meer wetgeving op dit vlak vertelt Küppers: “Voor de verduurzaming van de bestaande bouw zijn met name de Energy Efficiency Directive, de Renewable Energy Directive en de Energy Performance of Buildings Directive relevant.”

EU-richtlijnen belangrijk

In het kort is de Energy Efficiency Directive (EED) een EU-wet die voorschrijft dat landen in Europa minder energie moeten gebruiken en slimmer met energie om moeten gaan. De Renewable Energy Directive stelt bindende doelstellingen voor het aandeel van hernieuwbare energie in het energieverbruik van de lidstaten. De Energy Performance of Buildings Directive (EPBD), gaat specifiek over de energieprestatie van gebouwen. Deze wet schrijft voor dat nieuwe gebouwen veel minder energie moeten gaan gebruiken en dat oude gebouwen verduurzaamd moeten worden om energie te besparen.

Küppers: “Vanuit de ministeries werken wij aan het beleidspakket dat ervoor moet zorgen dat bedrijven, instellingen en burgers samen de 55% CO2 reductie in 2030 halen.”

Stimuleren en beprijzen

“We hebben bij verduurzaming van woningen een aantal knoppen om aan te draaien. Stimulerende maatregelen, normering en beprijzende maatregelen. In Nederland vullen we de normering bijvoorbeeld in met een verplichting voor energielabel C. Die is op 1 januari 2023 in werking getreden. Inmiddels voldoet ruim 60% van het aantal  kantoorpanden in Nederland, maar doordat het vooral om grote kantoren gaat, gaat dit om meer dan 80 procent van het bruto vloeroppervlak.”

Bepaalde sectoren blijven ook achter ziet Küppers: “Je ziet dat de verduurzaming bij scholen en een deel van de zorginstellingen een stuk minder snel gaat..”

ilionx helpt organisaties met verduurzamen

ilionx heeft daarom een energiemonitor ontwikkeld die klanten helpt met verduurzamen. Namens ilionx heeft Thijs de Haan het product Energy Analytics uitgerold bij meerdere klanten.

“We maken simulaties met weerdata en hoofdmeterdata en kunnen daarmee een optimum berekenen waarbinnen een klant moet gaan verwarmen.” En met succes: “We kunnen soms tot wel 40% gasbesparing realiseren voor onze klanten.”

Küppers: “Fantastisch dat dat kan. Alleen door simpele metingen kun je al heel veel doen.” Thijs beaamt dit: “Het is inderdaad in de basis simpel: data verzamelen en daarop een dashboard maken.” Küppers: “Veel mensen doen dit thuis ook al, maar zowel bij mensen thuis als bij bedrijven en organisaties kan dit nog op veel grotere schaal gebeuren.”

Data cruciaal

Data is cruciaal in de energietransitie. Toch laat de kwaliteit van de data die de overheid tot haar beschikking heeft soms te wensen over. Küppers: “Van de vierkante meters aan kantoorruimte hebben we nu 80% goed in kaart. Er is heel veel verouderde data. Dat maakt controles soms lastig.”

Label D moeilijk gefinancierd

Maar de markt helpt ook steeds meer in verduurzaming. Küppers: “Je ziet dat banken steeds strengere eisen gaat stellen en gunstiger financieringsvormen aanbieden voor duurzamere panden. Daarnaast wordt een pand ook meer waard als deze van label G naar minimaal C gaat.”

Vervuilen steeds duurder

Met de invoering van het nieuwe emissie handelssysteem ETS 2 voor de gebouwde omgeving en de mobiliteit in 2028, gaat er veel veranderen legt Küppers uit. “Dit moet nog verder worden uitgewerkt, maar wat nu wel al bekend is, is dat door ETS 2 CO2 uitstoot in de gebouwde omgeving ook duurder gaat wordt.“

In de toekomst zal dit waarschijnlijk ook voor burgers gaan gelden. Als je een benzine-auto of diesel hebt, moet je in de toekomst ook ETS gaan kopen.

Overheid voorbeeldfunctie

De overheid heeft volgens Küppers zeker een voorbeeldfunctie als het om het verduurzamen van kantoorgebouwen gaat. “Vanuit Europa worden in de EED ambitieuze richtlijnen opgesteld voor publieke gebouwen: vanaf 2026 moet ieder jaar minimaal 3% van het bruto vloeroppervlak van de publieke instanties gerenoveerd worden naar bijna energieneutraal.”

Bij 90% van de panden van het Rijksvastgoedbedrijf staat inmiddels de thermostaat op 19 graden. Küppers: “Wij wilden ook dat de lampen uitgingen in het weekend bij de ministeries in Den Haag. Dit is één week gelukt. Na een week zag ik op een avond dat de ministeries weer helverlicht waren en dit was vrijwel onmogelijk terug te draaien. Het is toch heel moeilijk om zoiets simpels voor elkaar te krijgen.”

Samenwerking overheid en bedrijfsleven

In de strijd tegen klimaatverandering is duidelijk dat data een sleutelrol speelt, zoals Küppers benadrukt. Hoewel vooruitgang is geboekt, laat de datakwaliteit vaak te wensen over. Vooral bij publieke organisaties en kleinere bedrijven is er nog veel winst te boeken. Private initiatieven zoals de Energy Analytics tool van ilionx tonen aan dat het bedrijfsleven een belangrijke ondersteunende rol kan spelen in het verduurzamen van (semi)-overheidsinstellingen.