Vorig jaar mocht ik participeren in een blockchain-pilot van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Een interessant project waarin onderzocht werd wat de toepassingsmogelijkheden zijn binnen de strafrechtketen.
Deze blockchain-pilot maakte onderdeel uit van een breder programma binnen de Rijksoverheid, die zich met behulp van dergelijke initiatieven in sneltreinvaart oriënteert op de mogelijkheden van deze nieuwe technologie. Het was opvallend en motiverend om te zien hoeveel animo er was voor deelname en welke toepassingsmogelijkheden er werden geïdentificeerd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er een vervolg is gekomen in de vorm van een aantal proof of concepts.
Sinds mijn betrokkenheid toen ben ik meer dan gemiddeld geïnteresseerd in deze technologie en probeer ik de relatie te leggen naar mijn dagelijkse werkzaamheden.
Blockchain-technologie
Blockchain-technologie is bekend geworden door de Bitcoin, een digitaal betaalmiddel, ook wel cryptocurrency genaamd. De technologie maakt gebruik van een gedistribueerd grootboek met daarin alle transactiegegevens. Omdat er gebruik gemaakt wordt van een peer-to-peer (P2P) netwerk en iedereen de beschikking heeft over dezelfde (versleutelde) gegevens, is de registratie van de transacties uitermate betrouwbaar (tamper-proof). Er is geen centrale database en er is geen eigenaar van de boekhouding die vertrouwd wordt. Het concept gaat ervan uit dat er geen vertrouwen in de deelnemende transactiepartijen, of het netwerk waarover de transactie plaatsvindt hoeft te zijn. De kracht van de technologie zit hem er in dat het systeem ervoor zorgt dat door encryptie en distributie de gedane transacties transparant zijn en niet gemanipuleerd kunnen worden, ook niet achteraf.
Deze baanbrekende technologie kan verstrekkende gevolgen hebben voor onze maatschappij. Overal waar we (mens of machine) transacties doen, is vertrouwen een randvoorwaarde. Dan wel tussen de partijen rechtstreeks, dan wel met behulp van een derde partij, zoals bijvoorbeeld een bank, een notaris of een bemiddelaar. Met behulp van blockchain-technologie is dat niet meer nodig. Zo is bijvoorbeeld bij cryptocurrency de traditionele rol van banken verdwenen.
En de overheid is zeker niet de enige die zich toelegt op het ontdekken van blockchain-technologie. In binnen- en buitenland worden de ontwikkelingen ook door bedrijven, ondernemers en particulieren op de voet gevolgd en, ondanks dat de technologie nog in de kinderschoenen staat, lijkt de potentie enorm. Waar het woord disruptief tegenwoordig nogal gauw in de mond wordt genomen, lijkt dat hier toch echt wel op zijn plaats.
In veel sectoren, met name in de financiële, ontstaan momenteel samenwerkingen, diensten en producten rondom blockchain-technologie. In dat licht wil ik met deze blog aandacht schenken aan de betekenis van blockchain-technologie voor Business Process Management (BPM). Ik voorzie namelijk dat de technologie van invloed zal zijn op de wijze waarop processen ingericht worden en op hoe organisaties met elkaar samenwerken.
Twee belangrijke Blockchain-drivers voor BPM
Ik ben van mening dat BPM, BPR of welke andere afkorting er ook gebruikt wordt om processen te ontwerpen, te beheren en te verbeteren, door de opkomst van blockchain-technologie een belangrijke sprong voorwaarts kan maken. En wel om de volgende twee redenen:
- Toepassingen die gebruik maken van blockchain-technologie registreren transacties en ondersteunen op die manier processen. Deze zijn, net zoals dat voor alle processen geldt, vatbaar voor verbetering en behoeven governance;
- Er bestaat een goede mogelijkheid om blockchain-technologie in te zetten bij samenwerkingen tussen organisaties, zoals bijvoorbeeld in supply chains. Vandaag de dag zien we dat BPM zich grotendeels beperkt tot die processen die zich binnen de muren van de eigen organisatie afspelen. Het ontbreekt in de regel aan vertrouwen om de ketenregie bij één partij te beleggen. Blockchain-technologie ondervangt dit gebrek aan vertrouwen en maakt het samenwerken in de keten transparant en meer efficiënt en effectief.
BPM als governance op de blockchain
Blockchain-technologie draait om de registratie van transacties. Transacties zijn onderdeel van een proces. En zeker indien er gebruik gemaakt wordt van zogenaamde smart contracts (code met daarin de logica ten aanzien van de uitvoering van de transactie), is er alle aanleiding om het proces te monitoren en zo mogelijk te verbeteren. De blockchain zelf beschikt niet over de mogelijkheid om het ondersteunde proces te analyseren en te verbeteren. Daartegenover staat dat het juist over uitstekende handvatten beschikt om dat wel te gaan doen. Anders gezegd: waar blockchain-technologie wordt gebruikt, is er alle aanleiding om BPM als een beheersings- en optimalisatiemechanisme bovenop de blockchain te zetten.
Blockchain in de supply chain
Door de aard van de blockchain-technologie zullen we zien dat er toepassingen gaan ontstaan die zich toeleggen op dÃe processen die zich tot op heden moeilijk met BPM lieten beheersen. In productie- en dataketens wordt er samengewerkt, maar zelden wordt er daarbij gebruik gemaakt van integrale processen van begin tot eind. De praktijk laat zien dat binnen de deelnemende organisaties de eigen processen met behulp van BPM worden uitgevoerd en dat tussen de organisaties er op basis van afspraken wordt samengewerkt. Deelnemers hebben vaak een beperkt inzicht in de rest van de keten waarbij er veel informatie over en weer gezonden moet worden om elkaar op de hoogte te houden. Dit is een bron van mogelijke misverstanden en conflicten. Blockchain-technologie biedt hiervoor de oplossing.
BPM is vandaag de dag een middel dat vooral gedijt in een gecontroleerde omgeving met één of meerdere proceseigenaren en waarbij de deelnemers vertrouwd worden. In een dergelijke omgeving (lees organisatie) bestaat er eenzelfde belang, namelijk het organisatiebelang. Echter, daar waar er meerdere belangen spelen (in dit geval in de keten) en er de noodzakelijke transparantie ontbreekt, kan blockchain-technologie haar meerwaarde bewijzen: goed functioneren in een omgeving waar het vertrouwen ontbreekt en waar het eigenaarschap niet belegd hoeft te worden. Het enige wat gevraagd wordt, is vertrouwen in de technologie zelf. Natuurlijk geldt daarbij wel dat alleen de noodzakelijke informatie publiekelijk te raadplegen is en dat alle overige informatie alleen voor degenen toegankelijk is die daartoe het recht hebben.
Verwachte ontwikkeling
Kortom, naar mijn mening zullen we de komende jaren een flinke opkomst van toepassingen zien waarbij er via zogenaamde triggers interne processen verbonden worden met externe blockchains. Blockchains die door alle partijen in de keten te raadplegen zijn en met behulp van smart contracts bestuurd worden. Smart contracts die op hun beurt dan weer beheerd en verbeterd worden met behulp van BPM.
Ik ben benieuwd hoe jullie hierover denken.
